مالیات بر درآمد چیست؟
تمامی افراد حقیقی، شرکت ها و اصناف بازار باید به نسبت درآمدی که از شغل خود دارند، به دولت مالیات پرداخت کنند. این مالیات تقریباً در همه ی کشورهای جهان تحت عنوان “Income tax” یا مالیات بر درآمد اخذ می شود. بر اساس قانون کسب و کار، همه‌ی افراد باید درآمد سالانه‌ی خود را به دولت گزارش کنند. سازمان امور مالیاتی بر اساس میزان درآمد، شرایط شغلی و دیگر پارامترهای تأثیرگذار، مقدار مالیات را تعیین می‌کند که برای هر فرد درصد متفاوتی است. این درصد با افزایش مقدار درآمد به صورت ثابت رشد نمی‌کند و به صورت تصاعدی تغییر می‌کند. در ادامه این مقاله به انواع مالیـات بر درآمد و نحوه‌ی محاسبه‌ی مالیات بر درآمد می‌پردازیم. پس همراه ما باشید.
انواع مالیات بر درآمد
مالیات بر درآمد انواع گوناگونی دارد. و هر شخص با توجه به شغل خود و درآمدی که دارد بایستی در این حوزه اطلاعات کامل داشته باشد. به یاد داشته باشید عدم آگاهی مورد نیاز در این حوزه ممکن است شما را با مشکلات مالیاتی زیادی مواجه نماید که بر پیشرفت شغلی شما تأثیر منفی خواهد داشت. در حالت کلی مالیات بر درآمد به دسته بندی‌های زیر تقسیم می گردد:
- مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی(شرکت‌ها)
- مالیات بر سکه
- مالیات تکلیفی مشاغل
- مالیات بر درآمد کشاورزی
- مالیات املاک
- مالیات بر درآمد اجاره املاک
- مالیات تکلیفی اشخاص حقیقی
- مالیات حق الوکاله
- مالیات تکلیفی حقوق
- مالیات بر درآمد اتفاقی
نحوه ی محاسبه ی مالیات بر درآمد برای مالیات تکلیفی اجاره و املاک، مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی، مالیات حقوق و هر کدام از دسته بندی‌های فوق متفاوت است که در زیر به توضیح کاملی از انواع مالیات تکلیفی و نحوه محاسبه هر کدام خواهیم پرداخت.
مالیات بر درآمد مشاغل چیست؟
تمامی افراد حقیقی که دارای شغل هستند (چه مجازی و چه فیزیکی) و از طریق این شغل درآمد کسب می کنند، باید بخشی از این درآمد را به عنوان مالیات به دولت پرداخت کنند. مالیات مشاغل بر اساس سود به دست آمده در طول یک سال فعالیت واحد شغلی محاسبه میشود که بخشی از آن بنا به شرایط شامل معافیت مالیاتی می گردد. مبلغ معافیت مالیاتی در هر سال متفاوت است و توسط سازمان امور مالیاتی مشخص می گردد.
محاسبه مالیات تکلیفی مشاغل چند درصد است؟
| مبلغ درآمد سالانه | نرخ مالیات تکلیفی |
| تا ۵۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ريال | ۱۵% |
| مازاد بر ۵۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال تا ۱,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال | ۲۰% |
| مازاد بر ۱.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ریال | ۲۵% |
از درآمد سالانه مؤدیان حقیقی مبلغ ۳۶ میلیون تومان (در سال ۱۴۰۰) معاف از مالیات بوده و مابقی مشمول مالیات به شرح جدول فوق میباشد.
برای درک بهتر این موضوع به مثال زیر توجه کنید.
یک مغازه ی خواروبار فروشی در سال ۱۴۰۰ معادل ۱۰۰ میلیون درآمد داشته است. از این ۱۰۰ میلیون، ۶۰ میلیون هزینه ی مغازه و همچنین حقوق فروشنده بوده و ۴۰ میلیون سود نهایی این واحد شغلی است. از مبلغ ۴۰ میلیون، ۳۶ میلیون به عنوان مبلغ معافیت مالیاتی در نظر گرفته شده و در نهایت این واحد شغلی تنها برای چهار میلیون باقی مانده مطابق با ردیف ۱ جدول فوق بایستی ۱۵% مالیات پرداخت نماید.
۶۰۰.۰۰۰ = ۴.۰۰۰.۰۰۰ * ۱۵%
بسیاری از دانشجویان حسابداری به یادگیری مباحث مالیاتی علاقه مند هستند و اگر شما هم دوست دارید با مالیات بر دارایی، مالیات بر ارزش افزوده و مالیات املاک بیشتر آشنا شوید به صفحه آموزش مالیات مراجعه کنید.
مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی (شرکت‌ها)
مجموع تمامی درآمد شرکت‌ها و سایر اشخاص حقوقی بعد از کسر زیان‌های حاصله و معافیت‌های مقرر در قانون، مشمول مالیات به نرخ ۲۵٪ خواهد بود. در این میان مطابق با ماده ۲ قانون مالیاتهای مستقیم، اشخاص حقوقی ذیل مشمول پرداخت مالیات نیستند:
۱- وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی
۲- دستگاه‌هایی که بودجه آنها وسیله دولت تأمین میشود.
۳- شهرداری‌ها و دهیاری‌ها ۴- بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی دارای مجوز معافیت از طرف حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری
نکته: شرکت‌هایی که تمام یا قسمتی از سرمایه آنها متعلق به اشخاص ذکر شده در بالا باشد، مشمول حکم ماده ۲ نیستند. اگر اشخاص حقوقی مذکور درآمدی داشته باشند که در غیر از چارچوب تعریف شده آن ها باشد، از قبیل فعالیت های صنعتی، معدنی، تجاری، خدماتی و سایر فعالیت های تولیدی، در هر مورد به طور جداگانه به نرخ های مذکور در ماده ۱۰۵ مشمول مالیـات خواهند بود (۲۵٪ درآمد مشمول).
نحوه محاسبه مالیات بر درآمد شرکت ها
مالیات بر درآمد حقوق چیست؟
تمامی افرادی که مشغول به کار هستند و بابت کار خود دستمزد دریافت می‌کنند، باید درصدی از حقوق دریافتی خود را به عنوان مالیات به دولت پرداخت کنند. میزان مالیات حقوق به نسبت مبلغ حقوق، شرایط فرد و دیگر عوامل متفاوت است. وظیفه پرداخت مالیات حقوق بر عهده کارفرما (شخص حقیقی یا حقوقی) است. به این صورت که کارفرما باید میزان مالیات را محاسبه کرده، از حقوق کارمندان خود کسر کرده و مبلغ مالیات مربوطه را به سازمان امور مالیاتی اعلام و پرداخت کند. مالیات بر درآمد حقوق شامل حقوق پایه، اضافه کار، پاداش، حق کشیک و سایر مواردی است که در قانون تعریف شده است.
نحوه محاسبه مالیات بر درآمد حقوق چگونه است؟
مقدار مالـیات بر درآمد برای هر شخص حقیقی بر اساس ماده‌ی ۸۴ قانون مالیات مستقیم تعیین میشود. بر اساس این قانون، مبلغ سالیانه حقوق هر فرد تا ۴۸۰ میلیون ریال معاف از مالیات میباشد و مازاد بر این مبلغ با نرخ‌های مالیاتی در سال ۱۴۰۰ محاسبه میشود. برای درک بهتر، یک مورد محاسبه‌ی مالیات را مطرح می‌کنیم. فرض کنید حقوق یک فرد در طی سال ۸۰ میلیون تومان باشد. با توجه به اینکه مقدار معافیت مالیاتی در سال ۱۴۰۰، چهل و هشت میلیون تومان است، پس پس از کسر این مقدار، ۳۲ میلیون درآمد مشمول مالیـات باقی می‌ماند. این عدد در گروه اول قرار می‌گیرد. بنابراین، مقدار مالیات برای این درآمد ۱۰ درصد است.
۳.۲۰۰.۰۰۰ = ۳۲.۰۰۰.۰۰۰ × ۱۰%
از آنجا که این مبلغ مالیات سالیانه میباشد برای محاسبه مالیات هر ماه باید آن را به ۱۲ تقسیم کرد.
۲۶۶.۶۶۶ = ۱۲ ÷ ۳.۲۰۰.۰۰۰
مالیات بر درآمد اتفاقی چیست؟
درآمد اتفاقی به مجموع درآمدهایی می گویند که فرد به شکل بلاعوض یا از طریق معاملات محاباتی، جوایز، هدایا و دیگر موارد تحصیل می نماید. برای مثال اگر شخصی مالی را (چه به صورت نقدی و چه به صورت غیر نقدی) به عنوان هدیه (هبه) و یا جایزه در قرعه کشی کسب می کنند، بایستی مالیات تکلیفی اتفاقی را برای آن پرداخت نماید. بر اساس آخرین قانون تصویب شده درباره ی مالیات تکلیفی اتفاقی، نرخ مالیات برای این درآمدها بر اساس با ماده ۱۳۱ قانون مالیات های مستقیم محاسبه می گردد. مالیات بر درآمد اتفاقی شامل معافیت مالیاتی نمی شود.
مالیات سکه چیست؟
در چند سال اخیر قانونی تصویب گردید که مطابق آن، خریداران سکه از بانک مرکزی بایستی مالیات آن را به دولت بپردازند. مالیـات سکه با توجه تعداد سکه خریداری شده متفاوت می باشد. مالیات سکه برای خریداران سـکه از بانک مرکزی بر اساس جدول زیر محاسبه می شود.
| مالیات سکه برای خریداران سکه در سال ۹۷ | |
| تعداد سکه خریداری شده | مالیات به ازای هر سکه |
| تا ۲۰ سکه | معاف از مالیات |
| ۲۰ الی ۶۰ سکه | ۱۵۰ هزار تومان |
| مازاد بر ۶۰ الی ۱۰۰ سکه | ۲۰۰ هزار تومان |
| مازاد بر ۱۰۰ الی ۲۰۰ سکه | ۲۵۰ هزار تومان |
| مالیات سکه برای خریداران سکه در سال ۹۸ | |
| تعداد سکه خریداری شده | مالیات به ازای هر سکه |
| تا ۱۰ سکه | معاف از مالیات |
| مازاد بر ۱۰ الی ۳۰ سکه | ۲۰۰ هزار تومان |
| مازاد بر ۳۰ الی ۵۰ سکه | ۵۲۰ هزار تومان |
| مازاد بر ۵۰ الی ۱۸۵ سکه | ۶۵۰ هزار تومان |
| مالیات سکه برای خریداران سکه در سال ۹۹ | |
| تعداد سکه خریداری شده | مالیات به ازای هر سکه |
| تا ۵ سکه | معاف از مالیات |
| مازاد بر ۵ الی ۱۵ سکه | ۹۶۰ هزار تومان |
| مازاد بر ۱۵ الی ۲۵ سکه | یک میلیون و ۲۵۰ هزار تومان |
| مازاد بر ۲۵ الی ۱۰۵ سکه | یک میلیون و ۶۰۰ هزار تومان |
مالیات حق الوکاله چیست؟
طبق ماده ۱۰۳ قانون مالـیات حق الوکاله، وکلای دادگستری و کسانی که در محاکم اختصاصی وکالت می کنند می بایست در وکالت‌نامه‌های خود، رقم مالیات حق الوکاله را قید نمایند و به معادل پنج درصد (۵٪) آن بابت علی الحساب مالیاتی را روی وکالت نامه تمبر الصاق و ابطال نمایند. مبلغ تمبر حسب مورد نباید کمتر از مقدار مقرر در زیر باشد.
الف) در دعاوی و اموری که خواسته آنها مالی است، پنج درصد (۵٪) مالیات حق الوکاله مطابق با تعرفه برای هر مرحله است.
ب) در مواردی که موضوع وکالت مالی نباشد یا تعیین بهای خواسته به قانون ا لازم نباشد و همچنین در دعاوی کیفری که تعیین مالیات حق الوکاله به عهده دادگاه است، پنج درصد (۵٪) حداقل مالیات حق الوکاله مطابق با آیین نامه مالیات حق الوکاله برای هر مرحله است.
ج) در دعاوی کیفری مربوط به ادعاهای خصوصی که مالی باشند، پنج درصد (۵٪) طبق مفاد بند (الف) این ماده است.
د) در مورد دعاوی و اختلافات مالی که در مراجع اختصاصی غیر قضایی رسیدگی و حل و فصل میشود و برای مالیات حق الوکاله آن ها تعرفه خاصی تعیین نشده است، مانند اختلافات مالیاتی و عوارض توسعه معابر شهرداری و نظایر آن، میزان مالیات حق الوکاله صرفاً از منظر مالیاتی به شرح زیر است.
نحوه محاسبه مالیات حق الوکاله
| شرح | نرخ |
| تا ۱۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال مابه الاختلاف | ۵% |
| تا ۳۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال مابه الاختلاف، نسبت به مازاد ۱۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال | ۴% |
| از ۳۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال مابه الاختلاف، نسبت به مازاد ۳۰۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال | ۳% |
مالیات بر درآمد کشاورزی چیست؟
بر اساس قانون مالیاتهای مستقیم، درآمد حاصل از فعالیت های کشاورزی شامل مالیـات نمی‌شود و کشاورزان از درآمد خود به دولت مالـیات پرداخت نمی کنند. در ماده ی ۸۱ قانون مالیات های مستقیم به صورت صریح و واضح بیان شده است. که کلیه های فعالیت های کشاورزی از مالیات بر درآمد معاف هستند.
متن ماده ۸۱ قانون مالیاتهای مستقیم به شرح زیر است:
درآمد حاصله از کلیه فعالیتهای کشاورزی، دام‌پروری، دامداری، پرورش ماهی و زنبور عسل و پرورش طیور، صیادی و ماهیگیری، نوغان داری، احیای مراتع و جنگل ها، باغات اشجار از هر قبیل و نخیلات از پرداخت مالیات معاف می باشد.
