مالیات بر ارث

مالیات بر ارث حقی قانونی است که دولت در ما ترک فرد متوفی دارد. و وراث ملزم به پرداخت آن می باشند. در قانون گذشته گلایه‌ های مالیاتی زیادی از طرف مردم به رویه مالیات‌ گیری از ارث پیش می آمد. بر اساس گفته مردم این قوانین نا عادلانه است. همین علت موجب آن شد که این قانون مالیاتی بررسی دوباره شود. و در قانون جدید به ادعای سازمان امور مالیاتی تعدیل شود.

بعنوان مثال مالیات ملک مسکونی و تجاری متفاوت است و گاهی فرد بایستی مبالغ خیلی زیادی برای دستیابی به سهم ارث خود بپردازند. در این حوزه مروری بر روند مالیات ‌گیری کشور که طبق بیانات وزیر اقتصاد مالیات ‌گیری کورکورانه بوده است، می‌ تواند به خوبی نمایش دهد که دلیل اینکه مردم در این حوزه معترض بودند.

ارث و ماترک

ارث در لغت به معنی آنچه از مال متوفی به وارث می رسد. و در قانون مدنی برخی اوقات به معنی مال و گاهی به معنای حقی که بعد از مرگ شخص به بازماندگان او می رسد اطلاق گردیده است. ماترک، دارایی به جای مانده از مورث است که دارای اموال، حقوق و مطالبات متوفی است. در صورتی دارایی شخص عنوان ترکه می یابد که شرایط ذیل برقرار باشد: موت مورث، وجود وارث، وجود ترکه برای متوفی ابتدا دیون متوفی به وارثان میت تعلق می یابد. بلکه به ترکه تعلق می گیرد و بایستی از آن محل ادا شود و چنانچه ترکه تکاپوی پرداخت دیون و حقوق متوفی را نکند. ورثه ملزم نیستند غیر از ترکه چیزی به بستانکاران بدهند. و ديون متعلق به ترکه بایستی پیش از تقسیم ادا شود.

اشخاص و اموال مشمول مالیات بر ارث

بر اساس ماده ۱۷ قانون مالیات های مستقیم، اموال و دارایی هایی ( به استثنای موارد معنون در ماده ۲۴ ق.م.م ) که در نهایت فوت شخص اعم از فوت واقعی یا فرضی انتقال می یابد مشمول مالیات است.

طبقات وراث

وراث از نظر ماده ۸۶۲ قانون مدنی و ماده ۱۸ قانون مالیات های مستقیم به ۳ طبقه تقسیم می گردند:

1. وراث طبقه اول

 پدر، مادر، زن، شوهر، اولاد و اولاد اولاد.

2. وراث طبقه دوم

اجداد، برادر، خواهر و اولاد آن ها.

3. وراث طبقه سوم

عمو، عمه، دایی، خاله و اولاد آن ها. قانون مدنی نزدیکی به متوفی را در ارث ملاک قرار داده و هر طبقه ای که نزدیک تر می باشد بر طبقه دورتر برتری داشته است. در طبقات ارث، وراث طبقه بعد زمانی که ارث می برند که از وراث طبقه قبل کسی نباشد.

نحوه تقسیم سهم الارث وراث

سهم الارث وراث بر اساس قانون مدنی تعیین می گردد که مهم ترین احکام آن به شرح زیر است:

• اگر زوج (مرد) فوت کند، زوجه (زن) در صورت فرزند دار بودن زوج، یک هشتم از عین اموال منقول و یک هشتم از قیمت اموال غير منقول اعم از عرصه و اعیان ارث می برد. زمانی که زوج هیچ فرزندی نداشته باشد، سهم زوجه یک چهارم از همه اموال و مابقی به سایر ورثه تعلق دارد و چنانچه غیر از زوجه هیچ وارثی نداشته باشد، زن فقط سهم خود را می برد و بقیه اموال مرد متوفی در حکم اموال اشخاص بلا وارث بوده و به خزانه دولت تعلق می یابد.
• اگر زوجه (زن) فوت نماید و فاقد فرزند باشد، یک چهارم از اموال به زوج (مرد) و مابقی به سایر ورثه تعلق دارد و در صورتی که فرزند داشته باشد، یک چهارم اموال وی به مرد و مابقی به دیگر ورثه تعلق دارد و چنانچه غیر از زوج هیچ وارثی نداشته باشد،  تمام ترکه زن متوفی به مرد می رسد.
• به فرزندان ذکور(پسر) دو برابر فرزندان اناث (دختر) ارث تعلق می گیرد.
• پدر و مادر متوفی در صورتی که متوفی فرزند داشته باشد، هر کدام از یک ششم ماترک متوفی ارث می برند. و بقیه بین فرزندان تقسیم می گردد. علاوه بر این نیاز است بدانید که واحد های مالیاتی در تعیین سهم الارث مقابل هر آنچه در دادنامه حصر وراثت معین شده، کار می کند.

بدهی قابل کسر از ماترک متوفی

بر اساس تبصره ۱ ماده ۲۶ قانون مالیات های مستقیم ، زمانی که بدهی متوفی مستند به مدارک و اسناد مثبته قانونی است و اصالت آن مورد تأیید اداره امور مالیاتی صلاحیت دار قرار گیرد قابل کسر از ماترک خواهد بود.

مطابق با ماده ۲۱ ق.م.م، اموالی که جزء ماترک متوفی باشد و طبق قوانین یا احکام خاص، مالکیت آن سلب و یا بصورت بلاعوض در اختیار افراد موضوع ماده ۲ ق.م.م قرار گیرد، با تأیید اشخاص مزبور از شمول مالیات بر ارث خارج و در زمانی که بابت سلب مالكيت عوضی داده شود، ارزش آن عوض یا اموال سلب مالکیت شده هر کدام کم تر باشد، جزء اموال مشمول مالیات بر ارث موضوع ردیف های مربوط در ماده ۱۷ ق.م.م محسوب و مشمول مالیات خواهد بود.

اموال معاف از مالیات ارث

مطابق با ماده ۲۴ ق.م.م اموال زیر از شمول مالیات ارث خارج است:

• وجوه بازنشستگی و وظیفه و پس انداز خدمت و مزیت پایان خدمت، مطالبات مربوط به خسارت اخراج، بازخرید خدمت و مرخصی استحقاقی استفاده نشده است و بیمه های اجتماعی و نیز وجوه پرداختی بوسیله مؤسسات بیمه با بیمه گزار و با کارفرما از قبیل انواع بیمه های عمر و زندگی، خسارت فوت و همچنین دیه و همانند آن ها حسب مورد که یک جا و یا بطور مستمر به ورثه متوفی پرداخت می شود.
• اموال منقول متعلق به مشمولین بند ۴ ماده ۳۹ قرارداد وین مورخ فروردین ماه ۱۳۴۰ و ماده ۵۱ قرارداد وین مورخ اردیبهشت ماه ۱۳۴۲ و بند ۴ ماده ۳۸ قرارداد وین مورخ اسفند ماه ۱۳۵۳ با رعایت شرایط مقرر در قرارداد مزبور با شرط معامله متقابل.
• اموالی که برای سازمانها و مؤسسه های مذکور در ماده ۲ ق.م.م مورد وقف یا نذر یا حبس واقع گردد به شرط تأیید سازمان ها و مؤسسه های مذکور.
• اثاث البيت محل سکونت متوفی.

بر اساس ماده ۲۵ ق.م.م وراث طبقات اول و دوم نسبت به اموال شهدای انقلاب اسلامی مشمول مالیات بر ارث نخواهند بود.