اشخاص مشمول مالیات
بر اساس قانون مالیات‌ها، هر فرد حقیقی و حقوقی که ساکن ایران است و در ایران صاحب ملک و املاک است مشمول مالیات مستقیم می گردد. در ماده ۱ قانون مالیات های مستقیم، افراد مشمول مالیات به سه گروه زیر تقسیم گردیده اند:
- کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی دارای ملک و املاک واقع در ایران.
- شخص حقیقی ایرانی مقیم ایران که از راه کشورهای دیگری درآمد کسب کرده و آن درآمد را به ایران وارد می نماید.
- شخص حقیقی ایرانی مقیم خارج از ایران که درآمدهایی را در ایران کسب می نماید.
جهت محاسبه میزان مالیاتی که به بند ب تعلق می یابد، ابتدا بر اساس قوانین ایران مالیات برای درآمد کسب شده محاسبه می گردد. در حالی که میزان مالیات تعیین شده بوسیله قوانین ایران از مالیات پرداخت شده در کشور خارج از ایران بیشتر باشد، فرد موظف است مابه التفاوت را به عنوان مالیات پرداخت کند.
ماده ۱۸۰ قانون مالیات های مستقیم، از نظر مالیاتی مقیم به فردی گفته می شود که به مدت یک سال در کشوری خارج از ایران زندگی نموده و مالیات خود را به آن کشور پرداخته است. این ماده سه مورد به استثنا در نظر گرفته شده است:
- فرد مقیم در سال مالیاتی مد نظر در ایران نیز صاحب شغل باشد.
- در سال مالیاتی مزبور فرد حداقل شش ماه متناوباً یا متوالیاً در ایران سکونت داشته باشد.
- فرد مد نظر با هدف معالجه یا انجام ماموریت و مواردی از این دست در خارج از ایران اقامت کرده باشد.
در این سه مورد فرد مقیم موظف به پرداخت مالیات است، در غیر این صورت مشمول پرداخت مالیات نمی شود.
در قانون مالیات های مستقیم چند گروه مشمول پرداخت مالیات نمی شوند که عبارت هستنند از:
- وزارتخانه ها و موسسات دولتی
- دستگاه‌هایی که بودجه آن ها بوسیله دولت تأمین می گردد.
- شهرداری ها و دهیاری ها
- بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی شامل مجوز معافیت از نهادهای حکومتی
معافیت مالیاتی
مالیات به منظور تأمین منابع مالی دولت و به دلیل استفاده مردم یک کشور از منابع و امکانات آن جهت کسب سرمایه تعریف شده است. حال در برخی شرایط و در جهت سیاست‌های حمایتی حاکمان از مردم آن کشور، ممکن است برخی به صورت موقت از پرداخت مالیات و به صورت قانونی خارج شوند که این خروج را معافیت مالیاتی می‌گویند.
قانون مالیات برای معافیت‌های مالیاتی موارد خاصی را در نظر گرفته است زیرا در صورت گسترده بودن گروه‌های مشمول معافیت مالیاتی دولت با کسری منابع مواجه می‌شود. به منظور جبران کسری درآمد مالیاتی، دولت ناچار است نرخ مالیات گروه‌های دیگر را افزایش دهد و به این ترتیب فشار مالیات بر دیگر گروه‌های مشمول مالیات بیشتر می‌شود.
وظایف مودیان مالیاتی
به منظور بررسی میزان دارایی و درآمدهای هر شرکت و سازمانی و تعیین نرخ مالیات سالیانه آنها، مودیان مالیاتی موظف هستند دفاتر قانونی روزنامه و کل را به صورت واضح و مشخص تنظیم و به اداره دارایی محل فعالیت خود ارائه دهند.
گفتنی است برای نوشتن دفاتر قانونی نکات و الزامات خاصی تعریف شده است که حسابدار هر مجموعه قبل از انجام امور حسابداری شرکت باید با آنها آشنایی کامل داشته باشد، در غیر این صورت بررسی دفاتر قانونی و تعیین نرخ مالیات با مشکلاتی مواجه خواهد شد.
اظهارنامه مالیاتی
بر اساس ماده ۱۵۵ قانون مالیات‌های مستقیم سال مالیاتی تعریف شده برابر یک سال شمسی است که از اول فروردین ماه شروع و به آخر اسفند ماه خاتمه می‌یابد. البته برای اشخاص حقوقی که سال مالی آنها مطابق با سال مالیاتی نیست، در تعیین نرخ مالیات درآمد سال مالی آنها در نظر گرفته می‌شود. همان طور که در بخش وظایف مودیان گفته شد، تمامی شرکت ها و تاجران حقیقی موظف هستند در پایان هر سال مالی به منظور تعیین نرخ مالیات میزان سود و زیان، هزینه ها و استهلاک خود را به اداره مالیات اعلام نمایند.
بایستی بدانید اطلاعات مالی ارائه شده به اداره مالیات در قالب اظهارنامه مالیاتی تهیه و به آن واحد گزارش داده می شود. گفتنی است در حالتی که یک واحد تجاری اظهارنامه مالیاتی خود را در زمان مقرر به اداره مالیات تسلیم نکند، نرخ مالیات بوسیله ممیزین اداره مالیات تعیین می گردد. و آن واحد تجاری موظف به پرداخت مالیات تعیین گردیده است.
دسته بندی انواع منابع مالیاتی در ایران
در هر کشوری متناسب با قوانین آن مالیات را به دسته های گوناگونی تقسیم می نمایند که در ایران نیز مالیات به دو نوع مالیات مستقیم و مالیات غیرمستقیم تقسیم می گردد. البته در این تقسیم بندی برای هر نوع زیرمجموعه هایی در نظر گرفته شده است.
- مالیات مستقیم همان مالیاتی می باشد که دولت بطور مستقیم بر دارایی و درآمد افراد وضع می نماید. و به دو دسته مالیات بر دارایی و مالیات بر درآمد تقسیم می گردد.
- مالیات غیرمستقیم، مالیاتی میباشد که به قیمت کالاها و خدمات اضافه شده و به مصرف کننده تحمیل می گردد، این نوع مالیات در سه دسته مالیات گمرک، مالیات بر مصرف و مالیات بر ارزش افزوده تعریف می شود.
هزینه های قابل قبول مالیاتی
هر کسب و کاری برای موفقیت در مسیر رسیدن به اهداف تجاری خود ناچار به پرداخت بعضی از هزینه های مربوط به فعالیت خود می باشد. به همین علت هزینه های انجام شده بوسیله واحد تجاری که به منظور تعیین نرخ مالیات به اداره دارایی ارائه می‌شود، در صورتی قابل قبول است که هزینه‌ها کاملاً مرتبط با فعالیت واحد تجاری باشد.
با توجه به اینکه برخی از کارفرمایان به علت کاهش سود تجاری خود و در نتیجه پرداخت نرخ مالیاتی کم تری، کلیه هزینه های انجام گرفته (مرتبط و غیرمرتبط) را در دفاتر خود لیست می نمایند، اداره دارایی در ماده ۱۴۷ و ۱۴۸ قانون مالیات های مستقیم بطور مشخص هزینه های مورد تأیید خود را بیان نموده است.
در سازمان امور مالیاتی هزینه‌های قابل قبول مالیاتی اینگونه تعریف می شود:
هزینه هایی که در حدود متعارف متکی به مدارک بوده و منحصراً مربوط به تحصیل درآمد موسسه در دوره مالی مربوط با رعایت حد نصاب های مقرر باشد. گفتنی است در مواردی که هزینه های در قانون مالیات ها پیش بینی نشده با بیش از نصاب های مقرر بوده، اما پرداخت آن به دلیل قانون یا مصوبه هیات وزیران صورت گرفته باشد قابل قبول خواهد بود.
اهداف مالیات
بایستی بگوییم بر اساس تعریف مالیات هدف از تعیین نرخ مالیات برای اشخاص حقیقی و حقوقی ایجاد منبع تأمین درآمد برای فعالیتهای یک دولت است. ولی در کنار این هدف اصلی و مهم میتوان اهداف دیگری جهت تعریف مالیات در قانون اساسی کشور در نظر گرفت که در زیر این اهداف را لیست کرده ایم.
- تعدیل ثروت و کاهش اختلاف طبقاتی در جامعه
یک دولت می تواند در کنار وصول مالیات با هدف اقتصادی، از طریق اعمال تغییرات در نرخ مالیات و تعیین نرخ‌های تصاعدی به دنبال ایجاد تعادل اجتماعی و کاهش فاصله طبقاتی نیز باشد.
- مهار تورم یا ضد تورم و رشد برخی از فعالیت های اقتصادی
دولت از طریق کاهش یا افزایش مالیات می‌تواند تورم یا ضد تورم را کنترل کند. همچنین از طریق کاهش نرخ گروهی از مالیات و افزایش نرخ گروه دیگر، برای فعالیتهای اقتصادی عامل تشویق یا منع در انجام فعالیت‌ها ایجاد نماید.
- ابزاری برای رشد، ثبات و کاهش نابرابری
هدف از اخذ مالیات تأمین منابع مالی برای دولت بود که به مرور زمان و مشخص شدن اثر اقدامات دولت، به عنوان ابزاری برای رشد، ثبات و کاهش نابرابری نیز معرفی شد. دولت با افزایش نرخ مالیات و اختصاص آن به توسعه دادن زیربنا و یا از طریق کاهش نرخ مالیات به دنبال افزایش سرمایه گذاری ها در بخش خصوصی است، از این طریق می تواند رشد در زمینه های مد نظر به وجود آورد. گاهی دولت به واسطه افزایش مالیات بر مصرف می تواند میزان تقاضا را کاهش داده و در نتیجه ثبات در قیمت های موجود را به وجود آورد.
برخیدولت ها از راه تعیین مالیات جهت حمل و نقل تجملی و اختصاص درآمدهای حاصل از آن به گسترش جاده های روستایی سعی بر حذف نابرابری اجتماعی دارد. بنابراین اخذ مالیات اهداف بسیاری را دنبال می کند که می توان گفت هرچه منابع مورد نیاز یک دولت از طریق مالیات تأمین شود، مشخص می کند که آن دولت از نظام مالیاتی منسجم و قدرتمندی بهره مند است.
افزودن دیدگاه