قرارداد کار
در ماده ۷ قانون کار یک تعریف خوب از قرار داد کار ارائه گردیده. در این ماده نوشته شده است: «قرارداد کار عبارت است از یک قرارداد کتبی یا شفاهی که به دلیل آن کارگر در قبال دریافت حق السعی، کاری را برای مدت موقت یا مدت غیر موقت برای کارفرما انجام می دهد.»
بدیهی است که تمام قراردادهای کاری دو طرف دارند. یک طرف این قرارداد کارفرما می باشد. و در طرف دیگر انجام دهنده کار یا همان کارمند یا کارگر قرار می گیرد. در قراردادهای کاری می توانیم از سمت کارفرما یک شخص حقیقی یا یک شخصیت حقوقی داشته باشیم. ولی بدیهی است که از طرف انجام دهنده کار که یک کارگر یا کارمند میباشد حتما بایستی یک شخص حقیقی یعنی انسان وجود داشته باشد. همانگونه که اشاره شد، قرارداد کار یک عقد غیر تشریفاتی محسوب می گردد.
کارمند وظیفه اش را بر اساس دستور کارفرما انجام خواهد داد. مطابق با آنچه که جامعه عرف محسوب می شود، به کارمندان شرکت های خصوصی نیز کارمند می گویند، اما از نظر حقوقی هر فردی که کارمند دولت باشد کارمند می باشد. و هر کس برای دولت کار نکند. تحت پوشش قانون کار است و کارگر محسوب می گردد.
در نتیجه به یاد داشته باشید هر جا که سخن از کارگر شد منظور یک طرف (شخص حقیقی) در قرارداد می باشد که می تواند کارگر، کارمند یک شرکت خصوصی یا هر نوع دیگری از انجام دهنده باشد.
اهمیت قرارداد کار
در دنیای کسب و کار و تجارت شاید یکی از مهم ترین مسائل، به خصوص برای کارکنان موضوع تنظیم قرارداد کار باشد. شما چه صاحب یک کسب و کار باشید، چه کارمند یک شرکت یا اداره دولتی باشید یا به هر طریق دیگر با یک کسب و کار در ارتباط باشید بایستی از کلیه جزئیات قرار داد کار مطلع شوید.
در حقیقت مهم ترین عاملی که در ابتدای همکاری یک کارفرما با کارکنان و کارگرانش سبب برقراری اعتماد و اطمینان می گردد. یک قرارداد کار عادلانه و همه جانبه است. با توجه به آنکه در صورت امضای یک قرار داد کاری خوب، کارکنان نیز از انگیزه بالایی جهت فعالیت برخوردار می شوند و در نهایت خود کسب و کار از این پرانگیزگی سود خواهد برد، عقد قرار داد کار برای هر دو طرف آن پرثمر می باشد.
از طرفی نبود قرارداد می تواند هم برای کارمند و هم برای کارفرما در استخدام قراردادی دردسر ساز شود. شاید یکی از اصلی ترین مسائل مربوط به تنظیم قرارداد کار این باشد که خیلی آن را پراهمیت نمی دانند و ادعا می کنند از کلیه مسائل مربوط به آن آگاهی دارند.
ویژگیهای قرارداد کار
با توجه به تعریفی که قانون کار از قرار داد در اختیار ما قرار داده است می توان چند قابلیت خاص برای این قرار داد کار تعریف نمود. قابلیت های قرار داد کار عبارتند از:
- قـرارداد کار یک قرار داد معوض می باشد: یعنی کارگر در مقابل انجام کار و وظیفه ای که متعهد آن می شود حق الزحمه دریافت می نماید. و کارفرما نیز در مقابل اینکه کسی کاری را برای او انجام دهد به آن فرد دستمزد پرداخت خواهد کرد.
- قرار داد کار یک قرارداد رضایی است: یعنی جهت تنظیم قـرارداد کار تشریفات و مقدمات خاصی نیاز نیست و میتوان آن را هم به شکل شفاهی و هم به صورت کتبی منعقد کرد.
- قرارداد کار یک نوع قرارداد رسمی است: یعنی این قرارداد تحت پوشش قانون قرار می گیرد و به منظور نحوه نوشتن قرارداد کـار قواعد و مقررات خاصی در نظر داده شده است.
- قانون کار یک قانون آمره محسوب می گردد: یعنی در این قرارداد نمی توان برای کارگر مزایایی کم تر از میزان مقرر در قانون کار در نظر داشت به جز مواردی که خود قانون اجازه آن را می دهد.
شرایط قرارداد کار
مطابق با موادی که بعد از ماده ۷ در قانون کار در مورد اینکه قرارداد کار چیست ارائه گردیده است، تنظیم و نحوه نوشتن این قرارداد دارای شرایط خاصی می باشد که به آن صحت و مشروعیت قانونی می دهد. شرایط این قرار داد که از جانب قانون برای آن در نظر گرفته شده را در ادامه مطالعه نمایید:
- ماده ۸: شروط مذکور در قرارداد یا تغییرات بعدی آن در صورتی نافذ خواهد بود که برای کارگر مزایایی کم تر از امتیازات مقرر در این قانون منظور نکند.
- ماده ۹: برای صحت قرارداد کار در زمان عقد قرارداد رعایت شرایط ذیل الزامی میباشد:
- الف. مشروعیت مورد قرار داد.
- ب. مشخص بودن موضوع قرار داد.
- ج. عدم ممنوعیت قانونی و شرعی طرفین در تصرف اموال یا انجام کار مورد نظر.
- تبصره- اصل بر صحت تمام قراردادهای کار است، مگر آنکه بطلان آن ها در مراجع ذی صلاح به اثبات برسد.
- ماده ۱۰: قرار داد کار علاوه بر مشخصات دقیق طرفین، بایستی حاوی موارد ذیل باشد:
- الف. نوع کار یا حرفه یا وظیفه ای که کارگر بایستی به آن اشتغال یابد.
- ب. حقوق یا مزد مبنا و لواحق آن.
- ج. ساعات کار، تعطیلات و مرخصیها.
- د. محل انجام کار.
- ه. تاریخ انعقاد قرارداد.
- و. مدت قرارداد، چنانچه کار برای مدت مشخص باشد.
- ز. موارد دیگری که عرف و عادت شغل یا محل، ایجاب کند.
- ح (الحاقی و اصلاحی ۱۳۹۴). شرایط و نحوه فسخ قرارداد کار (در مواردی که مدت تعیین نشده باشد).
- تبصره: در مواردی که قرار داد کار کتبی باشد قرارداد در چهار نسخه تنظیم می شود که یک نسخه از آن به اداره کار محل و یک نسخه نزد کارگر و یک نسخه نزد کارفرما و نسخه دیگر در اختیار شورای اسلامی کار و در کارگاه های فاقد شورا در اختیار نماینده کارگر قرار می گیرد.
- ماده ۱۱: طرفین می توانند با توافق همدیگر مدتی را بنام دوره آزمایشی کار تعیین کنند. در خلال این دوره هر یک از طرفین حق دارد، بدون اخطار قبلی و بدون اینکه الزام به پرداخت خسارات داشته باشد. رابطه کار را قطع کند. در حالتی که قطع رابطه کار از طرف کارفرما باشد او ملزم به پرداخت حقوق تمام دوره آزمایشی خواهد بود. و چنانچه کارگر رابطه کار را قطع کند کارگر تنها مستحق دریافت حقوق مدت انجام کار خواهد بود.
- تبصره. مدت دوره آزمایشی بایستی در قرارداد مشخص شود. حداکثر این مدت برای کارگران ساده و نیمه ماهر یک ماه و برای کارگران ماهر و دارای تخصص سطح بالا سه ماه است.
- ماده ۱۲: هر نوع تغییر حقوقی در وضع مالکیت کارگاه، از قبیل فروش یا انتقال به هر شکل، تغییر نوع تولید، ادغام در موسسه دیگر، ملی شدن کارگاه، فوت مالک و امثال اینها، در رابطه قراردادی کارگرانی که قراردادشان قطعیت پیدا کرده است موثر نمی باشد و کارفرمای جدید، قائم مقام تعهدات و حقوق کارفرمای سابق خواهد بود.
- ماده ۱۳: در مواردی که کار از راه مقاطعه انجام می گیرد. مقاطعه دهنده مکلف است قرارداد خود را با مقاطعه کار به نحوی منعقد کند که در آن مقاطعه کار متعهد شود که کلیه مقررات این قانون را درباره ی کارکنان خود اعمال کند.
- تبصره ۱. مطالبات کارگر جز دیون ممتاز بوده و کارفرمایان موظف هستند. بدهی پیمانکاران به کارگران را مساوی رای مراجع قانونی از محل مطالبات پیمانکار. منجمله ضمانت حسن انجام کار، پرداخت کند.
- تبصره ۲. چنانچه مقاطعهدهنده بر خلاف ترتیب فوق به انعقاد قرارداد با مقاطعه کار بپردازد. و یا پیش از پایان ۴۵ روز از تحویل موقت. تسویه حساب کند. مکلف به پرداخت دیوان مقاطعه کار در قبال کارگران خواهد بود.
حداقل مدت قرارداد کار
تنظیم قرارداد کار ویژه آن دسته از قراردادهای کار که در شرکت های خصوصی منعقد می گردد از لحاظ طول دوره زمانی اعتبارشان یا در واقع مدت زمانی که هم کارمند و هم کارفرما بایستی به تعهداتی که در قرارداد ذکر گردیده است پایبند باشند نیز قابل دسته بندی هستند که مطابق با آن حداقل مدت قرارداد مشخص می شود. این دسته بندی شامل موارد زیر می باشد:
- قرارداد کار موقت: همانطور که از اسمش مشخص است قرارداد موقت دارای زمان خاتمه قرارداد است و با فرا رسیدن این تاریخ، زمان قرارداد خاتمه می یابد. در حالتی که قرارداد در موعد مشخص تمدید نشده و تکلیف آن نیز مشخص نشود و کارگر به کار خود ادامه دهد، قرارداد حمایتی از او ندارد.
- قرارداد کار غیرموقت: در این نوع قرارداد غیرموقت تنها زمان شروع قرارداد مشخص می شود و پایانی برای آن ذکر نخواهد شد. معمولا در متن قرارداد نیز به نامحدود بودن زمان این قراردادها اشاره می گردد. بر اساس قانون کارهایی که ماهیت و نوع کار در آن ها بدون وقفه میباشد به شرطی که مدت زمان خاصی در قرارداد تعیین نشود، آن قرارداد دائمی محسوب خواهد شد. در این نوع قرارداد امکان فسخ یک طرفه وجود ندارد و فسخ با شرایط خاصی انجام می گیرد.
- قرارداد کار برای انجام کار معین: در این قرارداد کارگر برای انجام کار معینی تعهد می دهد. این قرارداد با انجام تعهد و پرداخت حق الزحمه پایان می یابد. در این نوع قرارداد هم تا انجام تعهدات دو طرف امکان فسخ یک طرفه امکان پذیر نمی باشد.
انواع قرارداد کار
قراردادهای دولتی
بر اساس قانون استخدام کشوری در دستگاه ها و ادارات دولتی سه نوع استخدام رسمی، پیمانی و خدماتی یا قرارداد کاری در ایران مرسوم می باشد. کارمندان رسمی دولت مشمول قانون استخدام کشوری و قانون مدیریت خدمات کشوری می باشند. و مشمول صندوق بازنشستگی کشوری می باشند. نیروهای کار پیمانی برای امور تصدی گری در ادارات استخدام خواهند شد و مشمول آیین نامه استخدام پیمانی و صندوق تأمین اجتماعی هستند. گروه دیگری از کارکنان ادارات دولتی، عهده دار کارهای خدماتی و پشتیبانی می باشند.
قراردادهای شرکت های خصوصی
استخدام در بخش خصوصی تحت پوشش نظام استخدامی قانون کار می باشد. و مشمول صندوق تأمین اجتماعی نیز است. با توجه به مواد قانونی، تنظیم قرارداد کار در شرکت های خصوصی شامل ۲ دسته قرارداد می گردد. نحوه نوشتن قرارداد کار شرکت های خصوصی از لحاظ مدت قرارداد و قراردادهای کار از لحاظ ساعت کار متفاوت است.
سخن پایانی
قرارداد کار برای هر فرد چه کارگر و چه کارفرما سبب دلگرمی در زمان آغاز همکاری است و موجب می شود. نیروی کار، با انگیزه و اعتماد بیشتر وقت و انرژی اش را صرف انجام وظیفه اش نماید. متاسفانه در خیلی موارد شغلی، عقد قرارداد و یا اتمام قرارداد برای خیلی از افراد مشکلاتی را به وجود آورده است در نتیجه آشنایی با این که قرارداد کار چیست و جزئیات برای تنظیم قرارداد کاری صحیح ضروری می باشد.
افزودن دیدگاه